KARBON AYAK İZİ HESAPLAMALARI

Kurumsal Karbon Ayak İzi - TS EN ISO 14064-1, Ürün Karbon Ayak İzi - TS EN ISO 14067

KARBON AYAK İZİ VE RAPORU NEDİR?

Karbon ayak izi, bir kişinin, kuruluşun veya ürünün doğrudan ya da dolaylı olarak neden olduğu toplam sera gazı emisyonlarının (özellikle karbondioksit - CO₂) miktarını ifade eder. Genellikle ton CO₂ eşdeğeri (tCO₂e) cinsinden ölçülür. Karbon ayak izi kısaca sera gazı emisyonları toplamının karbondioksit emisyonuna denk gelen eşdeğeridir.

Karbon ayak izi miktarını belirlemek için üretilen sera gazı emisyonları miktarları ton cinsinden ayrı ayrı tespit edilir. Tespit edilen sera gazı emisyonları küresel ısınma potansiyeli katsayısı ile çarpılarak karbondioksit eşdeğeri bulunur ve raporlanır.

Karbon Ayak İzi Raporunda kuruluşların karbon emisyonlarını azaltmalarına yönelik hedefleri ve planları raporlanır, düzenli olarak izlenir. Yaygın olarak karbon ayak izi raporlamasında IPCC, Green House GassesProkolü ve ISO 14064-1 Kurumsal Karbon Ayak İzi Hesaplama Standartları kullanılır.

Kyoto Protokolü kapsamında tanımlanan 6 ana sera gazı aşağıda verilmiştir.
1. Karbondioksit (CO₂)
2.Metan (CH₄)
3.Diazot monoksit (N₂O)
4.Hidroflorokarbonlar (HFCs)
5.Perflorokarbonlar (PFCs)
6.Kükürt hekzaflorür (SF₆)

Karbon Ayak İzi Türleri Nelerdir?
1. Birincil Karbon Ayak İzi (Doğrudan Emisyonlar)
• Kullanılan Fosil Yakıt Kaynaklı Enerjiler (kömür, fueloil, odun, doğalgaz kazanları vb.)
• Fosil Yakıtlı Ulaşım (araç kullanımı, toplu taşıma, uçak seyahatleri vb.)
• Isıtma ve Soğutma Sistemleri (Klimalar, buzdolabı, su sebilleri, hava kurutucular vb.)
• Organik Atıklar (Evsel Çöpler, orman atıkları, çürümüş bitkiler, gübre vb.)

2. İkincil Karbon Ayak İzi (Dolaylı Emisyonlar)
• Satın aldığımız ürünlerin üretimi, taşınması ve kullanımıyla oluşan emisyonlar
• Yediğimiz gıdaların üretimi ve taşınmasıyla oluşan emisyonlar
• Kullandığımız hizmetlerin (banka, sigorta, e-posta vb.) dolaylı emisyonları

Kimler Karbon Ayak İzi Hesaplamalıdır?
• Bireyler: Kişisel çevresel etkilerini görmek için
• Şirketler: Sürdürülebilirlik raporlaması, yeşil itibar ve yasal yükümlülükler için
• Üreticiler: Ürünlerinin “karbon ayak izi etiketini” sunabilmek için
• Kamu kurumları ve belediyeler: İklim değişikliğiyle mücadele planları için

ISO 14064-1 Karbon Ayak İzi Standardı ve Kategorileri Nelerdir?
ISO 14064-1, kuruluş seviyesinde karbon ayak izi (sera gazı emisyonları) ölçümü ve raporlaması için kullanılan uluslararası bir standarttır. Bu standart, şirketlerin karbon ayak izini bilimsel, sistematik ve şeffaf bir şekilde hesaplamasını ve raporlamasını sağlar.

ISO 14064-1 Karbon Ayak İzi standardında ise karbon ayak izi kapsamları 6 farklı kategori de ele alınmıştır.
• Kategori 1: Doğrudan sera gazı emisyonları
• Kategori 2: İthal enerjiden kaynaklı dolaylı sera gazı emisyonları
• Kategori 3: Ulaşımdan kaynaklanan dolaylı sera gazı emisyonları
• Kategori 4: Kuruluş tarafından kullanılan ürünlerden kaynaklanan dolaylı sera gazı emisyonları
• Kategori 5: Kuruluştaki ürünlerin kullanımıyla ilişkili dolaylı sera gazı emisyonları
• Kategori 6: Diğer kaynaklardan dolaylı sera gazı emisyonları

ÜRÜN KARBON AYAK İZİ NEDİR?

Ürün Karbon Ayak İzi, bir ürünün ham maddeden başlayarak son kullanım ve bertarafa kadar olan tüm yaşam döngüsü boyunca neden olduğu toplam sera gazı emisyonlarının (GHG) ölçümüdür. Bu emisyonlar genellikle karbondioksit eşdeğeri (CO₂e) cinsinden ifade edilir.

Ürün karbon ayak izi hesaplamalarında TS EN ISO 14067 standardı kullanılır. TS EN ISO 14067, bir ürünün yaşam döngüsü boyunca (hammaddeden nihai bertarafa kadar) neden olduğu sera gazı emisyonlarının hesaplanması ve raporlanması için kullanılan uluslararası bir standarttır ve ürünlerin iklim değişikliği üzerindeki etkisini ölçmeye yardımcı olur.

TS EN ISO 14067 standardı; iklim değişikliği ile mücadele, karbon ayak izi raporlarının hazırlanması, çevresel etki değerlendirmesinin yapılması, şirketlerin sürdürülebilirlik hedeflerinin desteklenmesi, karbon ayak izini azaltmak için öncelikli alanların belirlenmesi aşamalarında fayda sağlamaktadır.